ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΚΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΔΩΝΙΔΟΣ

της Ελένης Μανιωράκη

Ο Θεός που πεθαίνει κι ανασταίνεται, είναι μια πολύ παλιά ιστορία για τους Έλληνες κι είναι ο Άδωνις ή κι ο Διόνυσος που αργότερα αντικαταστάθηκαν από τον Χριστό. Μεγάλης σύλληψης και άξια να μελετηθεί η ιστορία του Αδώνιδος, για να ερμηνευτεί η ιερότητα κι ο αιτία της συμμετοχής των Ελλήνων στην εορτή του Επιταφίου και της Ανάστασεως:

Κάποτε η Αμαζόνα Σμύρνα καυχήθηκε ότι είναι ομορφότερη από την Αφροδίτη. Τότε η θεά την έκανε να ερωτευθεί τον πατέρα της. Ένα βράδυ η Σμύρνα μεθυσμένη ενώθηκε μαζί του. Την άλλη μέρα όταν ανακάλυψε τι είχε κάνει πήγε σε ένα δάσος να κρυφτεί. Η θεά την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε ένα δέντρο που ονομάστηκε «Μυρσίνη».(Μυρτιά). Αργότερα από τον φλοιό αυτού του δέντρου γεννήθηκε ο Άδωνις.
Η Αφροδίτη έδωσε το βρέφος στην Περσεφόνη να το μεγαλώσει στο βασίλειο του Άδη. Ο Άδωνις έγινε ένας πανέμορφος άντρας. Τόσο η Περσεφόνη όσο και η Αφροδίτη τον ερωτεύτηκαν. Την διαμάχη αυτή ανέλαβε να λύσει ο Δίας. Αποφάσισε ότι ο Άδωνις το ένα τρίτο του χρόνου μπορεί να τον περνάει με την Περσεφόνη, το άλλο τρίτο του χρόνου με την Αφροδίτη, και το υπόλοιπο χρόνο όπου εκείνος ήθελε.
Η Αφροδίτη, όμως χρησιμοποιώντας την μαγική της ζώνη, επηρεάζει τον Άδωνι, ο οποίος τελικά αποφασίζει να περνά το ένα τρίτο (τέσσερις μήνες) στον κάτω κόσμο με την Περσεφόνη και τα υπόλοιπα δύο τρίτα (οκτώ μήνες) στον επάνω κόσμο με την Αφροδίτη.
Έτσι λοιπόν κάθε φορά που ο Άδωνις κατέβαινε στον κάτω κόσμο η φύση πάγωνε και τα λουλούδια μαραίνονταν, ενώ η Αφροδίτη έμενε στο παλάτι της αναμένοντας την άφιξή του. Η κάθοδος του Άδωνιδος συμβόλιζε τον χειμώνα.
Όταν ο Άδωνις ανέβαινε στον επάνω κόσμο τότε η φύση τον πρώτο καιρό άνθιζε και το επόμενο διάστημα καρποφορούσε. Τα χωράφια λουλούδιαζαν και τα δέντρα άνθιζαν. Η Αφροδίτη έφευγε από το θεϊκό της παλάτι στον Όλυμπο και απολάμβανε τον έρωτά της με τον Άδωνι στην φύση, στα βουνά και στα δάση. Ένα αγριογούρουνο όμως τραυμάτισε θανάσιμα τον Άδωνι Η Αφροδίτη θρηνεί « τον ωραίον κάλλει παρά πάντων βροτούς» δηλαδή τον ομορφότερον των θνητών. Και ο επιτάφιος θρήνος "γλυκύ μου έαρ, που έδυ σου το κάλλος» που η Παναγία μοιρολογεί τον νεκρό Ιησού, είναι αντιγραφή του θρήνου της Αφροδίτης προς τον Πανώριο Άδωνι
Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο εόρταζαν στην Αθήνα, αλλά και σε μερικές άλλες πόλεις της Ελλάδας τα «Αδώνεια μυστήρια», δηλαδή τον θάνατο (επιτάφιο) και την Ανάσταση του Αδώνιδος.
Στην Αθήνα οι γυναίκες θρηνούσαν μπροστά σε δύο νεκροκρέβατα που έβαζαν ξύλινα ομοιώματα του Αδώνιδος και της Αφροδίτης.
Το ομοίωμα του Αδώνιδος το άλειφαν με μύρο, το έντυναν με λευκά ρούχα. Τέλος το τύλιγαν σε λευκό σεντόνι, το στεφάνωναν και το στόλιζαν με λουλούδια. Μετά ακολουθούσε ο θρήνος και τέλος το περιέφεραν ως επιτάφιο.
Οι γυναίκες με λυμένα τα μαλλιά τους, όπως η Αφροδίτη, και ξυπόλητες με θρήνους και οδυρμούς και με την συνοδεία αυλού, έκανα περιφορά του επιταφίου στους δρόμους της πόλης του ομοιώματος του Αδώνιδος . Η περιφορά γινόταν μόνο από γυναίκες. Κατόπιν πήγαιναν σε πηγές ή ποτάμια και έριχναν το ομοίωμα του Άδωνιδος στα νερά παρακαλώντας να επιστρέψει ο θεός από τον κάτω κόσμο.
Η δεύτερη ημέρα ήταν ημέρα χαράς και εόρταζαν την Ανάσταση του θεού και την άφιξή του στον επάνω κόσμο. Παρέθεταν πλούσια γεύματα συνοδευόμενα από χορούς και τραγούδια. Για πολλά χρόνια η μέρα του σημερινού Πάσχα ονομαζόταν Λαμπρή. Η εβραϊκή λέξη Πάσχα επεβλήθη πολύ αργότερα. Για μας τους Έλληνες η Λαμπριάτικη ατμόσφαιρα είναι γνώριμη, είναι βαθειά ριζωμένη στα κύτταρά μας, γιατί την έχουμε πολλές φορές ζήσει χιλιάδες χρόνια πριν.
Γι’αυτό την γιορτάζουμε όπως κανένας λαός στην γη.
ΚΑΛΗ ΛΑΜΠΡΗ
ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ